Ngày 25/9, Sở Văn hóa, Thể thao và Du lịch Bắc Giang phối hợp với UBND huyện Hiệp Hòa tổ chức Tọa đàm “Giá trị lịch sử di tích An toàn khu II (ATK II) Hiệp Hòa.
Dự Tọa đàm có Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hóa, Bộ Văn hóa, Thể thao và Du lịch Trần Đình Thành; PGS.TS Phạm Mai Hùng – Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia, Phó Chủ tịch Hội Khoa học lịch sử Việt Nam; Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Lê Ánh Dương; các tiến sĩ, nhà nghiên cứu lịch sử là Ủy viên Hội đồng Di sản văn hóa Quốc gia và đại diện các cơ quan, đơn vị; các nhà nghiên cứu văn hóa, lịch sử trong tỉnh.
Quang cảnh cuộc tọa đàm. Ảnh: BGP/Nguyễn Miền
Hiệp Hòa là vùng Trung du miền núi nằm ở phía Tây của tỉnh Bắc Giang. Đây là vị trí địa lý, quân sự quan trọng, là cửa ngõ, phên dậu án ngữ hai vùng chiến lược trọng yếu giữa Châu Thổ Sông Hồng với vùng rừng núi Việt Bắc rộng lớn. Đầu năm 1943, Ban Thường vụ Trung ương Đảng đã tiến hành xây dựng ATK II của Trung ương tại huyện Hiệp Hòa (Bắc Giang), giáp ranh với các huyện Phú Bình, Phổ Yên (Thái Nguyên).
Di tích ATK II Hiệp Hòa gồm có 8 điểm di tích: Địa điểm nhà ông Ngô Văn Thấu (cụ Đồ Ba), địa điểm nhà ông Nguyễn Văn Chế, địa điểm nhà ông Ngô Văn Đông (Lý Đông), Soi Đền và đình Vân Xuyên (xã Hoàng Vân); đình Chợ Vân (xã Hoàng An); đình Xuân Biều (xã Xuân Cẩm); Chùa Y Sơn (xã Hòa Sơn).
Năm 1994, Nhà nước đã xếp hạng quốc gia đối với 7 di tích ATK II. Tháng 6/2018, chùa Y Sơn (xã Hòa Sơn) được bổ sung vào hệ thống di tích quốc gia. Mỗi di tích đều gắn với những nhân vật lịch sử quan trọng và các sự kiện tiêu biểu, đánh dấu bước chuyển trong quá trình chuẩn bị lực lượng và các điều kiện cho cuộc Tổng khởi nghĩa giành chính quyền năm 1945.
Những năm qua, Đảng bộ, chính quyền và nhân dân huyện Hiệp Hòa luôn tự hào về vùng quê cách mạng và chung sức bảo tồn, phát huy giá trị các di tích. Huyện ủy, UBND huyện chỉ đạo các ban, ngành, đoàn thể, xã, thị trấn quan tâm tuyên truyền, giáo dục nhân dân, nhất là thế hệ trẻ về lòng yêu nước, lý tưởng cách mạng. Đặc biệt, 100% trường học trong huyện đưa nội dung giáo dục lịch sử địa phương vào các giờ học ngoại khóa, hoạt động tham quan, trải nghiệm.
Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hoá Trần Đình Thành phát biểu tại cuộc tọa đàm. Ảnh: BGP/Nguyễn Miền
Tại cuộc tọa đàm, các nhà khoa học đã đưa ra các ý kiến tham luận trao đổi tập trung vào phân tích ý nghĩa lịch sử, văn hóa, khoa học, thẩm mỹ của di tích ATK II.
Thiếu tướng, Tiến sĩ Nguyễn Xuân Năng – Ủy viên Hội đồng Di sản Văn hóa Quốc gia cho rằng: ATK II Hiệp Hòa không những là nơi có vị trí địa lý quan trọng mà nơi đây còn là địa bàn chiến lược về quân sự với một thế trận lòng dân vô cùng vững chắc. Là nơi bảo vệ an toàn cho các cơ quan, cán bộ của Trung ương, xứ ủy Bắc Kỳ và Ủy ban Quân sự Cách mạng Bắc Kỳ. Đây cũng là nơi tổ chức nhiều cuộc họp quan trọng của Trung ương và Xứ ủy Bắc Kỳ…
Theo Tiến sĩ Nguyễn Xuân Năng, ngoài những giá trị to lớn về lịch sử, ATK II Hiệp Hòa còn mang đậm nét văn hóa truyền thống độc đáo, có nhiều đặc trưng riêng biệt. Bởi nơi đây còn lưu giữ những giá trị văn hóa vật thể và phi vật thể vô cùng quý giá của dân tộc. Các giá trị văn hóa vật thể tại di tích ATK II Hiệp Hòa gồm nhiều công trình tôn giáo, tín ngưỡng được xây dựng từ thế kỷ XVIII (thời Lê Trung Hưng) có kiến trúc cổ mang đậm văn hóa Việt. Giá trị văn hóa phi vật thể được thể hiện ở những tập quán, tín ngưỡng dân gian thờ Thần, thờ Thành Hoàng làng…
Vì vậy, các điểm lớn về giá trị lịch sử, văn hóa và các địa điểm lịch sử tại ATK II Hiệp Hòa cần được làm rõ và sâu hơn trong Hồ sơ đề nghị Thủ tướng Chính phủ phê duyệt là di tích Quốc gia đặc biệt. Bên cạnh đó, trong Hồ sơ đề nghị cũng cần lược bớt các trích dẫn tác phẩm hồi ký, thơ ca về di tích; làm rõ thêm phẩm chất Anh hùng cách mạng của cán bộ, nhân dân trong vùng ATK II Hiệp Hòa. Đặc biệt cần làm rõ vai trò, vị trí của dòng Sông Cầu trong việc quyết định chọn xây dựng ATK II Hiệp Hòa của Ban Thường vụ Trung ương Đảng…
Tiến sĩ Trương Quốc Bình cho rằng, trong Hồ sơ đề nghị Thủ tướng Chính phủ phê duyệt là di tích Quốc gia đặc biệt, nên có thêm nội dung phân tích làm rõ những nỗ lực trong công tác quản lý di tích của chính quyền và nhân dân địa phương đối với việc bảo tồn di tích lịch sử ATK II Hiệp Hòa. Bên cạnh việc khẳng định nỗ lực của địa phương trong việc quản lý, bảo tồn di tích, ngành Văn hóa tỉnh Bắc Giang cũng cần phải xây dựng các dự án quản lý và phát huy các giá trị của di tích. Trong đó cần bổ sung một số cơ sở hạ tầng của Khu di tích như: Tại nhà trưng bày phải bố trí đầy đủ ánh sáng; bố trí Sa bàn trong khu di tích để phục vụ khách tham quan, du lịch; cùng với đó, chính quyền địa phương cũng phải lưu tâm đến việc bảo quản các công trình văn hóa tại khu di tích và biết phát huy lợi thế của địa phương, xây dựng nông thôn mới gắn với phát triển du lịch cộng đồng để nâng cao giá trị của di tích lịch sử ATK II Hiệp Hòa.
PGS. TS Đặng Văn Bài cho biết, ngành Văn hóa Bắc Giang cũng cần làm rõ được vị trí, vai trò và những đóng góp quan trọng của ATK II Hiệp Hòa đối với sự nghiệp cách mạng của đất nước. Đây là nơi diễn ra các sự kiện lịch sử đặc biệt quan trọng trong thời kỳ tiền khởi nghĩa, góp phần làm nên tổng khởi nghĩa giành chính quyền thắng lợi trong cuộc cách mạng tháng Tám năm 1945, mở ra trang sử mới trong lịch sử đấu tranh giải phóng dân tộc.
Thời kỳ trước Cách mạng tháng Tám năm 1945, nhiều địa điểm ở huyện Hiệp Hòa được Trung ương, Xứ ủy và Ủy ban Quân sự cách mạng Bắc Kỳ tổ chức các lớp huấn luyện chính trị, quân sự. Nhiều nhà hoạt động cách mạng như: Trường Chinh, Hoàng Quốc Việt, Lê Thanh Nghị, Lê Hoàng, Ngô Thế Sơn, Nguyễn Trọng Tỉnh, Hoàng Văn Thái… đã về đây tuyên truyền, gây dựng và chỉ đạo phong trào cách mạng. Do đó, để phát huy giá trị của di tích đối với sự phát triển kinh tế địa phương, trong chiến lược phát triển du lịch của tỉnh Bắc Giang cần có sự gắn kết giữa ATK II Hiệp Hòa với ATK Việt Bắc.
PGS. TS Đặng Văn Bài cũng nhấn mạnh thêm, hiện nay phong trào xây dựng nông thôn mới của các địa phương trong khu ATK II Hiệp Hòa đang được triển khai rộng khắp. Vì vậy, huyện Hiệp Hòa khi triển khai xây dựng nông thôn mới kiểu mẫu tại các địa phương vùng ATK II Hiệp Hòa cần gắn với phát triển du lịch cộng đồng. Qua đó, sẽ tạo cơ sở pháp lý để ATK II Hiệp Hòa có hướng phát triển mới, làm động lực cho phát triển du lịch địa phương. Đồng thời chủ động tuyên truyền để tuổi trẻ Bắc Giang biết đến nhiều hơn đến di tích lịch sử này góp phần phát huy tinh thần yêu nước của thế hệ trẻ và bảo vệ hiệu quả các giá trị di tích lịch sử.
Tại cuộc tọa đàm, các nhà khoa học, nhà nghiên cứu lịch sử cũng đã đưa ra các ý kiến tham luận trao đổi tập trung vào vấn đề tên gọi, quy mô và các hạng mục công trình chính yếu của khu di tích; công tác tuyên truyền, phát huy giá trị của Khu di tích…
Phát biểu tại đây, Phó Cục trưởng Cục Di sản văn hoá Trần Đình Thành đánh giá cao công tác chuẩn bị Hồ sơ xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt ATK II Hiệp Hòa. Hiện nay, việc bảo tồn, tôn tạo và phát huy các các giá trị của Khu di tích lịch sử ATK II Hiệp Hòa là việc làm cần được chính quyền và nhân dân địa phương chú trọng quan tâm triển khai. Với những giá trị nổi bật của di tích, các thành viên Hội đồng Di sản văn hóa quốc gia sẽ sớm xem xét trình Thủ tướng Chính phủ ra quyết định xếp hạng di tích ATK II Hiệp Hòa là di tích lịch sử quốc gia đặc biệt.
Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Lê Ánh Dương phát biểu kết luận cuộc tọa đàm. Ảnh: BGP/Nguyễn Miền
Kết luận cuộc tọa đàm, Phó Chủ tịch Thường trực UBND tỉnh Lê Ánh Dương đánh giá cao và cảm ơn những ý kiến góp ý của các nhà nghiên cứu lịch sử đối với hồ sơ xếp hạng di tích quốc gia đặc biệt ATK II Hiệp Hòa. Qua tọa đàm giúp cho ngành Văn hóa Bắc Giang có thêm những thông tin, nội dung cần thiết để bổ sung hoàn thiện Hồ sơ xếp hạng.
Thời gian tới, tỉnh Bắc Giang sẽ tiếp tục chỉ đạo các sở, ngành, đơn vị, địa phương liên quan làm tốt công tác bảo tồn, tôn tạo các điểm di tích ATK II Hiệp Hòa. Cùng đó, tập trung tuyên truyền, quảng bá, giới thiệu để cán bộ, đảng viên, nhân dân nhận thức đầy đủ hơn về ý nghĩa đặc biệt của hệ thống di tích ATK II Hiệp Hòa nhằm nâng cao ý thức, trách nhiệm bảo vệ, phát huy giá trị của di tích lịch sử./.
Bình luận về bài viết này