Mùa Xuân trong câu dân ca

Mỗi độ Tết đến, Xuân về, là khi hoa vải nở kín nương đồi, cũng là lúc những bóng áo chàm xuống chợ tìm nhau qua câu hát. Các dân tộc thiểu số Lục Ngạn: Tày, Nùng, Cao Lan, Sán Dìu, Sán Chí, Dao và Hoa. Bảy dân tộc thiểu số của vùng Lục Ngạn, bằng những lời dân ca dân tộc mình đã vẽ lên mùa Xuân bằng những câu hát lời cổ, lời mới của các làn điệu: Sloong hao, phong slư, sọng cô, sình ca, páo dung…mang đậm bản sắc truyền thống, ca ngợi mùa Xuân, tình yêu quê hương, tình yêu đôi lứa và ngợi ca lao động sản xuất, tươi vui mà không kém phần sâu sắc ý nhị:

Bài hát đón Xuân của dân tộc Sán Dìu:

Bước sang năm mới đón Tân Xuân/ trăm cây mọc nõn cỏ mọc xanh/ già trẻ qua niên thêm một tuổi/ an khang, thịnh vượng đón Xuân lành…

Hoặc bài mùa Xuân canh tác:

Vàng anh hót lượn ở trên đầu/ ra đồng đã thấy người canh tác/ trên vai vác cày, tay dắt trâu/ vàng anh hót lượn ở rừng sâu/ nhìn ra ruộng đồng người cày, cấy/ người thì gánh mạ, kẻ dắt trâu…

Bài hát Mừng Xuân của dân tộc Nùng:

Mừng Xuân mới tới hôm nay/ chúc mừng anh em có mặt đây/ tâm tình giao lưu cùng các bạn/ kết nghĩa anh em sáng Xuân nay…

Hát khúc tình ca mừng Xuân mới/ mưa Xuân nhè nhẹ gió đưa bay/ cây trái đơm hoa, cây nẩy lộc/ thuận hoà trai gái tay trong tay…

Bài hát Xuân của dân tộc Sán Chí:

Lục Ngạn vui ngày hội văn hoá/ hát cùng anh em tại Kiên Lao/ phong cảnh núi rừng bao phương quý/ Xuân về tình nghĩa thắm thiết sao/ vui hát giao lưu thật phấn khởi/ Xuân này ta có tình gửi trao…

Hoặc hát ví von đầy ý nhị về mùa Xuân của dân tộc Cao Lan:

Xuân xinh thì trời cũng xinh/ cây xinh thì quả cũng xinh/ em xinh thì lòng cũng xinh/ Xuân này anh hái quả em về…

Hay bài ca Xuân dân ca Dao: Gió bay qua đèo, mây bao phủ/ tháng Chạp qua rồi đến tháng Giêng/ tháng Ba nắng ấm Thanh minh đến/ anh đến đón em về làm dâu…

Đặc biệt, bài Lá thư Xuân, điệu phong slư dân ca Tày mang nỗi niềm thương nhớ người trai nơi biên cương đang làm nhiệm vụ vinh quang của Tổ quốc giao phó:

Phong thư này em gửi tới người chiến sỹ của quê hương ở nơi biên cương/ cho Xuân này thắm mãi hoa đào đàn em được múa ca hạnh phúc/ xa quê hương có nhớ bản mường, nhớ tới người em thương ở nơi quê hương/ thư Xuân này em viết không dài mà thương nhiều đấy anh, người trai mến thương…

Trong kho tàng dân ca các dân tộc với bao vẻ đẹp, phong phú về làn điệu, giàu hình tượng và ý tứ sâu sắc. Đó là truyền thống quý báu mà chúng ta cùng bảo tồn và phát huy, phát triển để dân ca mãi là món ăn tinh thần không thể thiếu, cần được các cấp, các ngành chức năng chăm lo và phát động quần chúng gìn giữ theo tinh thần nghị quyết Trung ương Đảng lần thứ 5 ( khoá VIII) và nghị quyết Trung ương 9 (khoá XI) về “Xây dựng và phát triển văn hoá, con người Việt Nam, đáp ứng yểu cầu phát triển bền vững đất nước.